بدایه النحو – احکام حال و ذوالحال – جلسه ۲۷
حال ٬لفظی است که برای بیان هییت ذوالحال می آید و به صورت مفرد یا جمله و یا شبه جمله ظاهر می شود.
نکته: ذوالحال به یکی از اشکال زیر می آید:
- فاعل. مانند: « رَجَعَ مُوسَى إِلَى قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفً – اعراف ۱۵۰»
- مفعول. مانند: «آتَیْنَاهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا – مریم ۱۲»
- مجرور. مانند: «ثُمَّ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّهَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا – نحل ۱۲۳»
- خبر. مانند: «أَنَّ هَذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیمًا – أنعام ۱۵۳»
أشکال حال و ذوالحال و احکام آن:
حال بر یکی از اشکال زیر می آید:
۱- مفرد: در اکثر اوقات حال به صورت مشتق می آید اما گاهی نیز به صورت جامد دیده می شود. مانند: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ – یوسف ۲»
۲- جمله: اگر حال به شرطی می تواند به صورت جمله بیاید که یک جمله ی خبری باشد. مانند: «وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَى لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَهً فَأَخَذَتْکُمُ الصَّاعِقَهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ـ بقره ۵۵»
۳- شبه جمله (ظرف و جار و مجرور): در این حالت واجب است که مستقر باشد. مانند: «فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ – قصص ۷۹»
حال زمانی که مفرد جامد نباشد (یعنی مفرد مشتق یا شبه جمله یا جمله باشد) احتیاج به یک رابط دارد که یکی از امور زیر می باشد:
- ضمیر
- «واو» در هنگامی می آید که جمله فاقد ضمیر عائد به ذوالحال باشد. مانند:«قَالُوا لَئِنْ أَکَلَهُ الذِّئْبُ وَنَحْنُ عُصْبَهٌ إِنَّا إِذًا لَخَاسِرُونَ – یوسف ۱۴»
- «واو» و ضمیر هر دو با هم. و این دو در جمله ی فعلیه ای می آیند که فعل مضارف مقرون به «قد» داشته باشد و اگر جمله ی ما اسمیه بود٬ در ابتدای آن باید ضمیر عائد به ذوالحال وجود داشته باشد. مانند: «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ دِیَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ – بقره ۲۴۳»
فیلم آموزشی احکام حال و ذوالحال (جلسه ۲۷)
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.