منطق ۲ – حد تام – جلسه ۱۷
حد تام و ناقص و رسم تام و ناقص مفاهیمی هستند تا به کمک آن ها یک تعریف منطقی شکل گیرد.
فیلم آموزشی حد تام
ما می توانیم یک حقیقت را به گونه های متفاوتی تعریف نماییم. گاهی هدف از تعریف جدا نمودن آن حقیقت از سایر اشیاء می باشد و گاهی نیز بیان خاصه و ویژگی های آن حقیقت مد نظر می باشد.
اگر در تعریفمان از «فصل» استفاده نمودیم «حد» نام دارد و اگر از «خاصه» بکار رود «رسم» دارد.
بنابر این به ۴ حالت دست می یابیم:
- حد تام
- حد ناقص
- رسم تام
- رسم ناقص
به تعریفی که تمام اجزای ذاتی آن بیان شده باشد «حد تام» می گویند. برای رسیدن به این نوع از تعریف به دو صورت می توان عمل نمود:
- جنس قریب + فصل قریب: مانند انسان حیوان ناطق است.
- مجموع سلسله اجناس یا حد تام جنس قریب + فصل قریب: مانند تعریف انسان به : جوهر جسمانی نامی حساس متحرک بالاراده منطق.
به تعریفی که بخشی از اجزای ذاتی آن بیان شده باشد «حد ناقص» می گویند. این نوع حد را به دو روش زیر می توان ساخت:
- فصل قریب: مانند تعریف انسان به «ناطق»
- جنس بعید + فصل قریب: تعریف انسان به «جسم ناطق»
به تعریفی که هم دارای «عرض خاص» باشد و هم دارای «جنس قریب» باشد٬ رسم تام گفته می شود.
به تعریفی که شامل «جنس قریب» نیست و بیانگر «عرضی خاص» است رسم ناقص می گویند
و به دو صورت زیر ساخته می شود:
- خاصه: مانند «ضاحک» برای تعریف انسان.
- جنس بعید + خاصه: مانند «جسم ضاحک» برای انسان.
منطقیون برای رسم ناقص انواعی ذکر نموده اند که در اینجا به مهمترین این موارد اشاره می نماییم:
- تعریف به مثال
- تعریف به اشباه و نظایر
- تعریف به متقابل
- تعریف به خاصه مرکب
- تعریف به تقسیم
با سلام وخداقوت
طلبه سطح سه تفسیر غیر حضوری هستم از مشهد
واقعا عالی بود ومفید وقابل فهم
خدای مهربان خیر دنیا وآخرت بهتون بده