بدایه النحو – مستثنی – جلسه ۳۴

هر چیزی که بعد از ادات استثنا واقع شود و حکم را از مابقی جمله جدا کند را «مستثنی» می گویند.و برای شناخت موارد منصوبش و تشخیص آن باید استثناء‌ و ادات و اقسام آن را بشناسیم.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی بدایه النحو

تعریف استثناء: خارج کردن حکمی که بعد از ادات استثناء (از جمله الّا) واقع شده است٬ از جمله ی قبل از ادات استثناء.

پس برای استثناء ۴ رکن وجود دارد:

  1. حکم: آن چیزی است که قبل از ادوات استثناء ثابت شده است. مانند:« فشربوا منهم الا قلیلا»
  2. ادات استثناء: اداتی که استثناء به وسیله ی آن ها صورت می گیرد.
  3. مستثنی
  4. مستثنی منه: اسمی که مستثنی از حکم آن خارج می شود.

انواع ادات استثناء:

  1. ادات حرفی: که شامل «الّا٬ حاشا٬ خلا٬ عدا٬ لمّا» می شود.
  2. ادات اسمی: که عبارت است از «غیر٬ سوی٬ بَیدَ»
  3. ادات فعلی: که افعال جامد هستند و تثنیه و جمع بسته نمی شوند. مانند: لیس٬ لا یکون٬ خلا٬ عدا٬ حاشا.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی کتاب نحو مقدماتی

اقسام استثناء:

استثناء از جهت یکی بودن «مستثنی» و «مستثنی منه» به دو دسته تقسیم می شود:

  1. استثناء متصل: دراین استثناء مستثنی و مستثنی منه هم جنس هستند. مانند: «قَالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ-إِلَّا عِبَادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ – ص ۸۲ و ۸۳»
  2. استثناء منقطع: در این جا مستثنی و مستثنی منه هم جنس نمی باشند. مانند: «لا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا إِلَّا سَلَامًا – مریم ۶۲»

استثناء از لحاظ اینکه مستثنی منه در جمله آمده باشد یا نیامده باشد:

  • استثناء تام: که در آن مستثنی منه در جمله ذکر شده است.
  • استثناء مفرَّغ: که در آن مستثنی منه در جمله ذکر نشده است.

استثناء از لحاظ کیفیت جمله ی به دو قسم زیر تشکیل می شود:

  1. جمله ی موجبه:‌ جمله ای که مثبت است.
  2. جمله ی غیر موجب: جمله ی استثناء منفی می باشد.

فیلم آموزشی مستثنی (جلسه ۳۴)

 

2 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.