بدایه النحو – معانی حروف جر – جلسه ۴۰
در کتب نحوی معانی زیادی برای حروف جر بیان شده است اما در اینجا فقط به ذکر مهم ترین معانی حروف جر می پردازیم.
در ایجا قصد داریم به معانی حروف جر «إلی٬ باء٬ تاء٬ حاشا٬ خلا٬ عدا٬ حتّیٰ و ربَّ» خواهیم پرداخت.
۱) حرف إلی:
- انتهای غایت زمانیه و مکانیه
- مصاحبه و همراهی
- اختصاص
- ظرفیّت
۲) حرف باء
- إلصاق: که بر دو نوع می باشد:
- حقیقی. مانند «وَإِنْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا کَاشِفَ لَهُ – انعام ۱۷»
- مجازی. مانند «وَإِذَا مَرُّوا بِهِمْ یَتَغَامَزُونَ – مطففین۳۰»
- استعانه
- سببیّه
- مصاحبه و همراهی
- ظرفیّه زمانیه و مکانیه
- مقابله
- قسم
- تعدیه
- تأکید
۳) معنی تاء
این حرف بر سر کلمات «الله و الرّحمن» می آیدو بر معنای قسم به همراه تعجب دلالت دارد و همین اسماء را جَر می دهد.
۴) معانی حروف جر حاشا٬ خلا٬ عدا:
به معنای «استثناء» می باشد. یعنی حکم ما بعد را از ما قبل خود خارج می کند.
۵) معنی حرف جر حتَّی:
حتَّی به معنی «انتهای غایت» استعمال می شود. گاهی این حرف بر سر فعل مضارع می آید که در این صورت به یکی از سه معنای زیر دلالت می کند:
- انتهای غایت. مانند: «قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عَاکِفِینَ حَتَّى یَرْجِعَ إِلَیْنَا مُوسَی – طه ۹۱»
- تعلیل. مانند: «هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لَا تُنْفِقُوا عَلَى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى یَنْفَضُّوا – منافقون ۷»
- استثناء. مانند: «مَا یُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى یَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَهٌ – بقره ۱۰۲»
۶) معنی کلمه ربَّ:
«ربَّ» یا بر کثرت دلالت می کند و یا بر تقلیل و این را می توان از روی قرینه در جمله تشخیص داد.
برای ربَّ احکام خاصی وجود دارد. از جمله:
- صدارت طلب می باشد.
- اگر مجرورش اسم ظاهر باشد باید دو شرط زیر را بپذیرد:
- نکره باشد.
- صفتی برای آن آورده شود.
فیلم آموزشی معانی حروف جر (جلسه ۴۰)
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.