جواهر البلاغه – تمنی – قسمت ۱۶
تمنی به معنای طلب چیز محبوب که امید حصول آن نمی رود و مورد توقع و انتظار نمی باشد.
فیلم آموزشی تمنی
گذشت که انواع جمله ی انشائی طلبی شامل ۵ نوع می باشد:
- امر
- نهی
- استفهام
- تمنی
- ندا
در دروس گذشته به ۳ مقوله ی «امر و نهی و استفهام» پرداختیم و اکنون می خواهیم به بحث راجع به «تمنا» بپردازیم.
تعریف تمنی:
تمنا به معنای طلب امر محبوب که امید وصول آن نمی رود و مورد توقع و انتظار نیست. و غالبا در بعضی موارد انتظار آن محال است.
انواع تمنی:
- بعضی اوقات امکان پذیر نیست. مانند : ألا لیت شباب یعود
- در برخی از حالات امکان وجود دارد و رسیدن به آن طمعی نیست. مانند هنگامی که آرزو می کنیم که یک هواپیمای شخصی داشته باشیم. در این مثال امکان عقلی وجود دارد اما فعلا قابل دسترسی نیست. و در قرآن نیز داریم:فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ قَالَ الَّذِینَ یُرِیدُونَ الْحَیَاهَ الدُّنْیَا یَا لَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِیَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِیمٍ ﴿قصص – ۷۹﴾
نکته: اگر در پدید آمدن آن چیز محبوب٬ امیدی باشد به آن ترجّی می گویند.
ادات تمنی
این ادات دو نوع می باشد:
- اصلی٬ که «لیت» می باشد.
- غیر اصلی٬ که نائب از تمنی می باشد و به واسطه ی اغراض بلاغی٬ معنای تمنّا می دهد. از جمله ی این ادات می توان به موارد زیر اشاره نمیود:
- هل. مانند: فَهَلْ لَنَا مِنْ شُفَعَاءَ فَیَشْفَعُوا لَنَا أَوْ نُرَدُّ. (اعراف – ۵۳)
- لو. مانند: فَلَوْ أَنَّ لَنَا کَرَّهً فَنَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ ﴿شعراء – ۱۰۲﴾
- لعل. مانند: لعلی إلی من قد هویت أطیر
ادات ترجی:
- عسی. مانند: فَعَسَى اللَّهُ أَنْ یَأْتِیَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَیُصْبِحُوا عَلَى مَا أَسَرُّوا فِی أَنْفُسِهِمْ نَادِمِینَ ﴿مائده – ۵۲﴾
- لعل. مانند: لَعَلَّ اللَّهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذَلِکَ أَمْرًا.(طلاق – ۱)
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.