فایل صوتی ایلاء (لمعه)

از جمله سنت های غلط عصر جاهلیت، ایلاء بود که به قصد آزار و اذیت زن صورت می گرفت.
ایلاء را در ادامه بحث تعریف و احکام مربوط به آن را بیان می کنیم.
اسلام این سنت غلط جاهلی را مثل ظهار باطل اعلام کرد و احکام مربوط به آن را به صورت کامل تشریح کرد.
در این قسمت، برای تشریح و فهم بهتر ، فایل صوتی باب ایلاء را از استاد سید حسین هاشمیان برای دانلود شما مخاطب گرامی قرار داده ایم تا استفاده لازم را ببرید.

فایل صوتی باب ایلاء لمعه

باب ایلاء در لمعه

در آغاز بحث ایلاء، مصنف ایلاء را تعریف می کند و معتقد است که ایلاء فقط با قسم به نام خداوند متعال اتفاق می افتد.
در ادامه بحث می فرماید که برای اینکه ایلاء واقع شود باید منجز باشد و خالی از شرط باشد که در غیر این صورت ایلاء صحیح نیست.
اگر مرد به زن رجوع کند و با او آمیزش کند، باید کفاره پرداخت کند. مدت ایلاء هم از زمان شکایت زن به حاکم محسوب می شود نه از زمان ایلاء.
در آخر مصنف بحث را با بیان این که اگر قسم ایلا تکرار شود کفاره تکرار نمی شود، به پایان می رساند.

سرفصل های باب ایلاء در لمعه

• هو الحلف علی ترک وطء الزوجه الدائمه
• و لا ینعقد الایلاء کمطلق الیمین الا باسم الله تعالی
• و لابد فی الملوف علیه
• و لابد من تجریده عن الشرط و الصفه
• و لا یقع لو جعله یمینا
• و یشترط فی المولی
• و لو آلی مده معینه
• و یصح الایلاء من الخص ذی و المجبوب
• و متی وطی المولی لزمته الکفاره
• و مده الایلاء من حین الترافع
• و یزول حکم الایلاء بالطلاق البائن
• و لا تتکر الکفاره بتکرر الیمین
• و اذا وطی المولی ساهیا او مجنونا او لشبهه
• و لو ترافع الذمیان الینا

تعریف ایلاء

ایلاء در لغت

درلغت ایلاء به معنای سوگند یاد کردن است

ایلاء در اصطلاح و فقه

به وسیله ی آن، مرد قسم می خورد تا مدتی (این زمان ترک آمیزش یا مطلق است و یا بیش تر از چهار ماه) با زن خود هم خوابگی و آمیزش نداشته باشد تا بدینوسیله او را مورد آزار و اذیت قرار دهد.

ایلاء در قرآن

آیه ۲۲۶ سوره بقره مربوط به ایلاء می باشد که خداوند در آن می فرماید: (لِلَّذِینَ یُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ ۖ فَإِنْ فَاءُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ)
(برای کسانی که سوگند یاد می کنند [که از آمیزش] با زنان خود دوری گزینند، [شرعاً] چهار ماه مهلت است، چنانچه [در این مدت به آنچه مقتضای زناشویی است] بازگشتند [گناهی بر آنان نیست]؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده ومهربان است.)
موضوع این آیات، خانواده و جدایی مرد و زن می باشد که از بحث ایلاء شروع می شود.

شرایط تحقق ایلاء

برای اینکه ایلاء محقق شود باید شرایطی موجود باشد که این شرایط عبارتند از:

• قبلا توسط شوهربا زن نزدیکی صورت گرفته باشد.
• سوگندی که خورده می شود، فقط سوگند به الله و صفات او باشد.
• برای تحقق ایلاء باید قسمی که بر همبستر نشدن خورده می شود یا به صورت دائمی باشد یا زمانی که تعیین می کند بیشتر از چهار ماه باشد.
• قصد همسر از قسم خوردن بر عدم همبستر شدن با زن، ضربه زدن به زن یا آزار و اذیت او باشد و گرنه ایلاء محقق نمی شود.

ارکان ایلاء

ایلاء سه رکن دارد که عبارتند  از:

1. صیغه ایلاء
2. ایلاء کننده
3. ایلاء شونده

شرایط ارکان ایلاء

• صیغه ایلاء باید طوری باشد که در آن صراحت داشته باشد، خواه با زبان عربی باشد و خواه با زبان غیر عربی.
• ایلاء کننده باید عاقل و بالغ و دارای اختیار باشد و قصد ایلاء کردن را داشته باشد.
• زنی که ایلاء می شود باید زوج دائمی ایلا کننده باشد و با او نزدیکی شده باشد.

کفاره رجوع بعد از ایلاء

فقهای اهل سنت و شیعه همگی معتقدند که بعد از اینکه شوهر از ایلاء خود بر گردد و به شوهر رجوع کند باید کفاره بدهد که عبارتند از:

• اطعام دادن به ده نفر مسکین
• پوشاندن ده نفر از مساکین
• آزاد سازی یک برده
• در صورتی که هیچ کدام از موارد بالا را نتوانست انجام دهد، باید سه روز روزه بگیرد.

احکام ایلاء

پس از آن که ایلاء واقع شد، زن می تواند نزد حاکم از شوهر خود شکایت کند.
حاکم بعد از شکایت زن، به ایلاء کننده چهار ماه مهلت می دهد تا به زن رجوع کند و با او همبستر شود و کفاره ی آن را پرداخت نماید.
به مدتی که حاکم به ایلاء کننده مهلت می دهد، مدت تربّص می گویند.
این مدت از زمانی محاسبه می شود که زن از شوهر خود به حاکم شکایت برد نه از زمان ایلاء.

مدت و آیه تربّص

آیه ۲۳۴ سوره ی بقره به آیه تربّص یا آیه ی عده وفات گفته می شود.
در این آیه خداوند متعال فرموده است: (وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَاجًا یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا ۖ فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا فَعَلْنَ فِی أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ)
(و کسانی از شما که می میرند و همسرانی باقی می گذارند، باید همسرانْ چهار ماه و ده روز انتظار برند. پس چون به پایان مدتشان رسیدند، در آنچه درباره خودشان به طور شایسته و متعارف [نسبت به ازدواج یا ترک آن] انجام دهند بر شما [حاکمان، وارثان متوفّی و اقوام زنان] گناهی نیست؛ و خدا از آنچه انجام می دهید، آگاه است)
در این آیه خداوند وظایف زنان را پس از فوت شوهرانشان را بیان می کند و می فرماید که این زنان باید بعد از مرگ شوهرانشان چهار ماه و ده روز عده نگه بدارند.

آیا اسلام ایلاء را پذیرفته است؟

اگر ایلاء یک رسم جاهلی غلط بوده است و اسلام آن را رد کرده است، حال این سوال پیش می آید که در صورت رد این حکم توسط اسلام، پس چرا ایلاء واقع می شود؟
واقع شدن ایلاء نه به خاطر صحت این حکم است بلکه به خاطر قسم موجود در ایلاء می باشد که توسط مرد ادا می شود.
برای محقق شدن ایلاء باید قسم به ذات و صفات خداوند خورده شود.

احکام متفرقه ایلاء

• برخی از فقها، قسم خوردن بر ترک حرف زدن با همسر یا قسم خوردن بر عدم پرداخت نفقه همسر را هم جزء ایلاء دانسته اند.
• برخی از فقها معتقدند که اسلام به طور کلی حکم ایلاء را از بین نبرده است بلکه آثار سوء آن را از بین برده است.
• برخی از فقها معتقدند که آیه ایلاء عمومیت دارد و شامل کافری که ذمی باشد هم می شود.
• اگر اجبار حاکم برای برگرداندن شوهر و رجوع او به زن فایده ای نداشت، خود به خود طلاق اتفاق نمی افتد و باید حاکم شرع یا شوهر زن را طلاق دهند.