فایل صوتی جعاله (لمعه)

گاهی وقت ها در کوچه و خیابان آگهی هایی برای انجام کاری یا دریافت مژدگانی برای پیدا کردن مالی  را می بینیم که نام این عقود، جعاله است که شخصی تقاضای انجام کاری را دارد که در مقابل آن اجرتی را پرداخت می کند.
در کتاب لمعه هم در باره این عقد بحث شده است که ما هم برای فهم بهتر مطالب، صوت های باب جعاله استاد اشتهاردی را برای دانلود شما قرار داده ایم.

فایل صوتی باب جعاله لمعه

باب جعاله در لمعه

مصنف معنای لغوی و فقهی جعاله را بیان می کند و می فرماید عقد جعاله باید بر روی کارهایی منعقد شود که حلال باشند ومنفعتی عقلایی دارند.
جعاله چون عقدی جایز است نیاز به قبول ندارد.مصنف شرایط جاعل را بیان می کند.عامل هم زمانی مستحق دریافت اجرت می شود که مال را به مالک تحویل دهد.
در پایان هم مواردی را تحت عنون (مسائل) بیان می کند و بحث را تمام می کند.

سرفصل های باب جعاله در لمعه

• الجعاله [صیغه ثمرتها تحصیل المنفعه بعوض‏]
• و یجوز علی کل عمل محلل مقصود
• و لا یفتقر الی قبول
• و یشترط فی الجاعل
• و لو عین الجعاله لواحد
• و لا شی ء للمتبرع
• و لو اوقع المالک صیغتین
• و انما یستحق الجعل علی الرد بتسلیم المردود
• مسائل

معنای جعاله

جعاله در لغت

جعاله از نظر لغوی از ریشه (جعل) گرفته شده است که معنای آن عبارت است از: چیزی که در مقابل کاری که شخصی انجام داده است به او می دهند.

جعاله در فقه و اصطلاح

معنای فقهی جعاله هم با معنای لغوی آن قرابت و نزدیکی دارد.
ملتزم شدن به پرداخت عوض یا اجرتی در مقابل کاری حلال که کسی آن را انجام می دهد را جعاله می گویند.

جعاله در قرآن و روابات

ظاهرا این واژه قبل از اسلام هم رواج داشته و استفاده می شد.مثلا آنجایی که خداوند در داستان حضرت یوسف علیه السلام در سوره یوسف آیه ۱۲  می فرماید:
( قَالُوا نَفْقِدُ صُوَاعَ الْمَلِکِ وَلِمَنْ جَاءَ بِهِ حِمْلُ بَعِیرٍ وَأَنَا بِهِ زَعِیمٌ) (گفتند: آبخوری شاه را گم کرده ایم و هر کس آن را بیاورد، یک بار شتر مژدگانی اوست و من ضامن آن هستم.) که دلالت بر نوعی جعاله می کند.
در روایات هم درباره جعاله احادیثی وارد شده است.مثلا احادیثی که در بحث جهاد درباره اجرت گرفتن شخص و شرکت کردن در جنگ یا گرفتن اجرت برای آموزش نماز و قرآن آمده است.

ارکان جعاله

جعاله از سه رکن تشکیل شده است که عبارتند از:

1. جاعل ( کسی که متعهد می شود اجرت در مقابل کار را پرداخت نماید)
2. عامل ( کسی که قرار شده تا در مقابل اجرت کار مورد نظر را انجام دهد)
3. مال الجعاله ( اجرتی که قرار است در مقابل کار انجام شده پرداخت شود و پرداخت می شود)

شرایط جاعل و عامل و مال الجعاله

• از شرایط جاعل این است که باید شرایط عمومی تکلیف را داشته باشد(بلوغ و عقل و اختیار) و محجور نباشد.
• از شرایط عامل این است که قدرت بر انجام کاری که قرار است به او سپرده شود را داشته باشد.فقها اتفاق نظر دارند که کودک ممیز می تواند عامل واقع شود ولی در کودک غیر ممیز اختلاف دارند.
• مال الجعاله باید طوری معلوم باشد که با آن غرر برطرف گردد.( مثلا یا شمارش یا وزن و یا … شود).چون اگر مجهول باشد، عقد باطل است.

تقسیم بندی جعاله

جعاله بر اساس اینکه عامل آن معلوم باشد یا مجهول به دو قسم تقسیم می شود.

1. جعاله خاص : در صورتی که جاعل فرد خاصی را برای انجام کاری مورد خطاب قرار دهد، جعاله خاص شکل گرفته است.در این نوع جعاله عامل فقط باید خودش عمل را انجام دهد تا مستحق اجرت شود.
2. جعاله عام: در این نوع جعاله، جاعل فرد خاصی را معین نمی کند و در واقع فراخوان عمومی می دهد و هر کسی کار را انجام داد، مستحق اجرت می باشد.

فسخ در جعاله

عامل و جاعل قبل از شروع کار می توانند عقد را فسخ کنند.اما در اثنای کار،اگر عقد جعاله را عقدی جایز بدانیم، در صورتی که عامل از ادامه کار منصرف شود و آن را رها کند، عقد فسخ می شود.
اما با توجه به اینکه بعضی جعاله را نوعی ایقاع می دانند، در این صورت اگر عامل از ادامه ی کار منصرف هم شود و دوباره به کار برگردد، مستحق دریافت اجرت می شود.
اما درآنجایی که جعاله را عقدی جایز بدانیم، در صورت انصراف و دوباره برگشتن، عامل، استحقاق دریافت اجرت را تدارد.

عوامل فسخ جعاله

عقد جعاله در صورتی که جاعل یا عامل اراده کنند یا هر یک از طرفین بمیرند به اتمام می رسد.همچنین اگر جاعل دیوانه و یا سفیه شود، جعاله به اتمام می رسد.

جعاله عقد است یا ایقاع؟

در اینکه جعاله عقد است یا ایقاع اختلاف نظر وجود دارد.
عده ای آن را عقد می دانند و می گویند چون در آن قبول وجود دارد و دلیلشان این است که وقتی عامل قبول می کند که کار را انجام دهد، این انجام عمل توسط عامل، نوعی قبول است.
بعضی هم آن را ایقاع دانسته اند و گفته اند چون در انعقاد آن نیاز به قبول نیست و فقط ایجاب کفایت می کند.

احکام متفرقه جعاله

• جعاله باید برای کارهایی باشد که منفعت عقلایی داشته و حلال باشد.
• گرفتن اجرت در کارهای واجب که سود آن فقط برای شخص عامل است(مثل نماز) جایز نیست. ولی در کارهای مستحبی ( مثل اذان) اشکالی ندارد.
• وقتی کار عامل تمام شد، می تواند تقاضای اجرت کند.
• اگر عامل قسمتی از کار را انجام دهد، در صورتی که کار انجام شده ارزشی مستقل دارد، عامل به نسبت کاری که انجام داده است حق دریافت اجرت را دارد.
• اگر چند نفر با هم کار جعاله ای را انجام داده باشند، همه به صورت مجموع مستحق دریافت اجرت می باشند.
• در جعاله نیاز نیست عمل و اجرت دقیقا مشخص باشد.(مثلا کسی که در خواست پیدا کردن مالی را دارد دقیقا مشخص نیست برای پیدا کردن مال چه کارهایی نیاز است)