فایل صوتی مساقاه (لمعه)

بعد از کشاورزی، از دیگر ضروریات زندگی اجتماعی، تهیه میوه هایی است که افراد بشر در زندگی روزمره به آن نیاز دارند.اسلام که دین کامل و جامعی است برای این مورد هم برنامه دارد و عقدی را تحت عنوان مساقاه پیش بینی کرده است تا بتوان عقود مربوط به باغداری را با آن انجام داد.
مصنف کتاب لمعه هم در باب مساقاه بحث هایی را ارائه داده است که در ادامه، ما هم فایل های صوتی باب مساقاه استاد سید حسین هاشمیان را برای دانلود شما مخاطب گرامی قرار داده ایم. 

فایل صوتی باب مساقاه لمعه

باب مساقاه در لمعه

• و هی لغه
• و هی لازمه من الطرفین
• و یشترط تعیین المده
• و لو شرط بعضه علی المالک صح
• و کلما فسد العقد فالثمره للمالک
• و لو شرط عقد مساقاه فی عقد مساقاه
• و لو تنازعا فی خیانه العامل
• و المغارسه باطله
• و لو اختلفا فی الحصه خلف المالک

سرفصل های باب مساقاه در لمعه

مصنف در ابتدای بحث مساقاه را تعریف می کند و می فرماید مساقاه عقدی است جایز و باید در آن مدت زمان قرارداد معین باشد.
اگر مقداری از کارها بر عهده ی مالک قرار داده شود اشکالی ندارد و هر گاه عقد مساقاه باطل باشد میوه های باغ متعلق به مالک است و باید به عامل اجرت پرداخت شود.
سپس مصنف ادامه می دهد که اگر در ضمن عقد مساقاه یک عقد مساقاه دیگری منعقد شود صحیح است.و اگر دو طرف عقد درباره خیانت کردن عامل با هم نزاع کنند، عامل باید سوگند بخورد.

معنای مساقاه

مساقاه در لغت

مساقاه بر وزن مفاعله است و کلماتی که بر وزن مفاعله باشند یعنی کار باید طرفینی انجام شود و وابسته به دو نفر است.
مساقاه از ریشه ی ( سقی) به معنای آبیاری است.

مساقاه در فقه و اصطلاح

در فقه و اصطلاح هم مساقاه عبارت است اینکه مالک باغ برای مدتی باغ خود را در اختیار کسی(عامل) قرار دهد تا امورات مربوط به باغ (مثل آبیاری و هرس و..) را انجام دهد و در مقابل کارش مقداری مشخص از میوه های باغ را به او بدهد یا به او اجرت بدهد

ارکان عقد مساقاه

1. صیغه (صیغه ایجاب و قبول)
2. مالک (کسی که زمین و باغ خود را به عامل می سپارد تا به آن رسیدگی کند)
3. عامل (کسی که از طرف عامل مامور است تا به زمین و باغ رسیدگی کند)
4. مورد معامله ( موردی که باید به آن توسط عامل رسیدگی شود)

شرایط عقد مساقاه

• مورد عقد مساقاه باید درختانی باشد که میوه دارند یا بوته هایی که گل از آن بوته ها برداشت می شود.لذا شامل درختان بی ثمر مثل سرو نمی شود.
• اجرتی که به عامل در قبال رسیدگی به درختان دریافت می کند باید سهم مشخصی از ثمره درختانی باشد که به آن رسیدگی می کند.
• اگر کسی در عقد مساقاه شرط کند که تمام محصول برای عامل یا مالک باشد، عقد صحیح نیست.
• مدت قرارداد باید بین عامل و مالک مشخص باشد. واین قرارداد باید طوری باشد که کمتر از زمانی نباشد که یک درخت نیاز دارد تا محصولش قابل برداشت شود.
• عامل در این قرارداد باید به طور معمول مراقب درختان مورد قرارداد باشد. و اگر موقع برداشت محصول کمتر از انتظار شد، عامل مسولیتی ندارد.

شرایط مالک و عامل

• عامل و مال باید شرایط عمومی تکلیف مثل عقل و بلوغ و اختیار را داشته باشند.
• ·         مالک محجور نباشد.چون اگر مالک محجور باشد نمی تواند در اموالش تصرف کند.

مدت قرارداد و سود

در عقد مساقاه مدت زمانی که عامل برای رسیدگی به درختان باید وقت بگذارد باید مشخص باشد و اگر این مدت مشخص نشد تابع عرف محل هست.
یعنی در عرف محل هر چه قدر  برای این طور موارد وقت می گذارند، برای این مورد هم تعیین می شود.
و در ابتدای قرارداد باید نحوه ی تعلق سود به عامل هم مشخص شود.یعنی درصدی (مثلا یک سوم)از کل محصولی که درختان دارند.ولی اگر به این صورت باشد که مثلا در پایان قرارداد صد کیلو میوه به عامل تعلق بگیرد، صحیح نیست.

فسخ عقد مساقاه

عقد مساقاه عقدی لازم است و هیچ یک از طرفین حق فسخ قرارداد را ندارند مگر اینکه بر اساس خیارات، مثل خیار غبن و خیار عیبب و … بتوان آن را فسخ کرد.
اگر مساقاه به هر دلیلی باطل باشد یا فسخ شود، تمام ثمره و حاصل برای مالک می باشد و باید به عامل اجرت المثل تعلق بگیرد.

تفاوت عقد مساقات و مزارعه

• مزارعه، عقد قراردادی درباره کشت و زرع می باشد ولی عقد قراداد مساقات، برای رسیدگی به درختان و آبیاری و …می باشد.
• در مزارعه عامل که مسئول رسیدگی به محصول است می تواند بدون اینکه از مالک اجازه بگیرد، می تواند کسی را به عنوان شریک برای خودش انتخاب نماید ولی در مساقاه نمی توان بدون اذن مالک چنین عملی را انجام داد.

شباهت عقد مساقات و مزارعه

در مزارعه و مساقاه باید محصول به دست آمده به صورت سهمی که قبلا تعیین شده است بین طرفین تقسیم شود و به صورت نقدی نمی توان به عامل اجرت داد و محصول تماما برای مالک باشد.

احکام متفرقه عقد مساقاه

• اگر طرفین می خواهند تقسیم وظایف کنند، باید موارد آن را مشخص کنند.چون اگر مشخص نکنند و بین آن دو نزاع رخ دهد، هیچ کدام را نمی توان مجبور به انجام کار کرد و در نتیجه عقد باطل می شود.
• اگر درختان باغ متفاوت و مختلف باشند، برای هر مورد می توانند قرارداد جداگانه منعقد کنند.مثلا بگویند یک دوم محصول در خت گیلاس و یک سوم محصول درخت گردو برای شما یاشد.
• کسی که قصد انعقاد قرارداد مساقاه را دارد باید یا مالک زمین یا مالک میوه ها و یا حداقل اختیار آن ها را داشته باشد.
• زمان انجام کار در عقد مساقاه باید مشخص و معلوم باشد و کمتر از مدتی نباشد که درخت نیاز دارد تا محصول بدهد.چون در این صورت زمان مجهول می شود و معامله باطل است.
  ولی اگر زمان کمتر از زمان محصول آوری درخت باشد، با اصل معامله مخالف است.
• عقد مساقاه باید زمانی بسته شود که هنوز میوه نروییده باشد.ولی اگر بعد از روییده شدن میوه باشد و درختان نیاز به آبیاری داشته باشند، صحیح است.