منطق ۱ – اقسام قیاس استثنایی – جلسه ۱۲
قیاس استثنایی دارای دو مقدمه می باشد که نتیجه یا نقیض ان در یکی از این دو مقدمه وجود دارد.
بنابر این قیاس استثنایی دارای دو جزء زیر می باشد:
- جمله ی شرط
- جواب شرط
حتما بخوانید: دسترسی به تمام فیلمهای کتاب منطق ۱ (منتظری مقدم)
یکی از این دو مقدمه حتما قضیه ی شرطی می باشد و مقدمه ی دیگر هم می تواند قضیه ی شرطی باشد و هم می تواند قضیه ی حملی باشد.
بنابر این در جواب شرط حالت های زیر را مشاهده می کنیم:
- حالت اول قضیه ی حملیه است.مانند:«اگر انسان پرواز کند پس پرنده است; ولی انسان پرنده نیست پس پرواز نمی کند.»
- حالت دوم قضیه ی شرطیه است. مانند:«هرگاه چنین باشد که اگر خورشید طلوع کند روز است و اگر شب باشد خورشید طلوع نکرده است; لیکن اگر خورشید طلوع کند روز است. پس اگر شب باشد، خورشید طلوع نکرده است»
با این مقدمه می توان دو صورت زیر را تصور نمود:
- قیاس استثنایی اتصالی
- قیاس انفصالی
هر کدام از اینها با توجه به شرایط خاص خود منتج می شوند و در صورت نداشتن این شرایط قیاس ما «عقیم» خواهد بود.
استنتاج در قیاس استثنایی اتصالی به دو صورت زیر انجام می پذیرد:
- اثبات تالی از راه اثبات مقدم
- نفی مقدم از راه نفی تالی
با توجه به اینکه قیاس انفصالی دارای سه نوع الف) قیاس استثنایی حقیقی ب) مانعه الجمع ج) مانعه الخلو می باشد٬ بسته به نوع هرکدام شرایط استنتاج متفاوت می گردد.
استنتاج در حالت اول:
- اثبات مقدم برای نتیجه گرفتن از وضع تالی
- اثبات تالی برای استنتاج رفع مقدم
- رفع مقدم برای استنتاج وضع تالی
- رفع تالی برای استنتاج اثبات مقدم
برای قیاس مانعه الجمع داریم:
- وضع مقدم برای استنتاج رفع تالی
- وضع تالی برای استنتاج رفع مقدم
برای مشاهده این جلسه میتوانید فیلم آموزشی زیر را مشاهده نمایید:
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.