جواهر البلاغه – اغراض ابتدا به نکره – جلسه ۲۴

اغراض ابتدا به نکره شامل ۷ مورد می باشد که تک تک آن ها را توضیح خواهیم داد.

فیلم آموزشی اغراض ابتدا به نکره

اغراض مسندٌالیه واقع شدن «معرفه به اضافه»:

• کوتاه ترین راه برای احضار ساختن آن در ذهن مخاطب.
• تعذر و دشواری در شمردن.
• به خاطر تعظیم که:
  • یا تعظیم مضاف است.
  • یا تعظیم مضاف الیه.
  • و یا غیر از این دو.
• به خاطر تحقیر.
• اختصار گویی

نکته: گاهی اوقات مسندٌ الیه ما «نداء» می باشد که به دو سبب زیر است:

1. اسم مخاطب را نمی دانیم.
2. اشاره به علت آن چیزی که طلب می کنیم. مانند: «یا تلمیذ اُکتب الدرس»

حتما بخوانید: فیلم آموزشی «صرف ساده»

حال به بحث اصلی خود یعنی «اغراض ابتدا به نکره» می رسیم.

اغراض ابتدا به نکره:

• اولین مورد از اغراض ابتدا به نکره تکثیر می باشد. مانند: «وَإِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ ﴿فاطر – ۴﴾»
• تقلیل. مانند: «لَوْ کَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَیْءٌ (آل عمران – -۱۵۴)» و یا «وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ﴿توبه – ۷۲﴾»
• تعظیم.
• تحقیر.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی کتاب «بدایه النحو»

• پنهان داشتن امری. برای مثال ما نمی خواهیم مخاطبمان این موضوع را متوجه شود که کسی چیزی به ما گفته است. بنابراین می گوییم: «قال رجل نجحتَ فی الإمتحان»
• قصد افراد. یعنی فرد کردن و یکی بودن چیزی را نشان دهیم. مانند: ویلٌ اهون من ویلین.
• آخرین مورد از موارد اغراض ابتدا به نکره نیز بیان نوع است. مانند:‌ «لکل داعٍ دواعٌ» الان در اینجا «داعٍ» نکره می باشد و می خواهیم بگوییم که کلاً هر نوع از مریضی یک دوایی دارد.

بحث نکره یکی از بحث های کلیدی است که در قرآن زیاد کاربرد دارد و با دانستن این اغراض می توانیم به فهم دقیق معانی ایات و معارف قرآنی دست یابیم.