جواهر البلاغه – جمله انشائی – جلسه ۱۱

حقیقت جمله انشائی چیست و چه انواعی دارد سوالاتی است که در این جلسه به آن پرداخته می شود.

فیلم آموزشی جمله انشائی

به جمله ای که ذاتا قابل صدق یا کذب نباشد جمله انشائی می گویند. مانند زمانیکه می گوییم: مرا ببخش.

انواع جمله انشائی:

  1. طلبی: در این نوع از جمله٬ مطلوبی خواسته می شود که در اعتقاد متکلم هنگام طلب حاصل نیست.
  2. غیر طلبی: اگر خواسته ای را که هنگام طلب حاصل نشود را نخواهیم٬ جمله انشائی غیر طلبی می گوییم.

انواع جمله غیر طلب:

مدح و ذم: مانند حبذا و لا حبذا و بعضی از افعالی که برای مدح و ذم به صیغه ی «فَعُلَ» برده می شوند مانند «خبث بکرا اصلا»

عقود: مانند اکثر صیغه های ماضی مثل: بعت٬ اشتریت و…

قسم: با حروفی مانند باء‌٬ تاء٬ واو ساخته می شود مانند بالله٬‌ ولله و… ومانند: لعمرک ما فعلت کذا…

تعجب: با دو صیغه ی «ما أفعل» و «أفعل به» ساخته می شود.

رجأء: مانند عسی و حری و اخلولق.

تتمه؛ بیشتر صیغه های این قسمت در اصل خبر بوده اند و به انشاء نقل شده اند٬ لذا در علم بلاغت در آن بحث نمی شود.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی کتاب «بدایه النحو»

انواع جمله انشائی طلبی:
  • امر: طلب فعل از مخاطب البته با دو شرط: الف) استعلاء ب) الزام نیز همراه آن باشد.انواع فعل امر به شرح زیر است:
    • فعل امر
    • مضارع مجزوم
    • اسم فعل
    • مصدر نائب از فعل امر

نکته : گاهی اوقات فعل امر از معنای اصلی خود که همان «ایجاب و الزام» می باشد٬ خارح می شد و این معنا از صیاغ جملات قرائن حالیه فهمیده می شود. مانند: دعاء٬ التماس٬ ارشاد٬ تهدید٬ تعجیز٬ اباحه٬ تسویه٬ اکرام٬ امتنان٬ إهانه٬ دوام٬ تمنی٬ اعتبار٬ اذن٬ تکوین٬ تخییر٬ تأدیب٬ تعجب٬ تسخیر و اخبار.

  • نهی
  • استفهام
  • تمنا
  • ندا

با موارد دیگر در درس بعدی آشنا خواهید شد.

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.