جواهر البلاغه – متنافر – جلسه ۲

در این جلسه توضیحاتی چند راجع به حروف و کلمات متنافر می دهیم.

فیلم آموزشی متنافر

• در سنگینی شدید است. مانند: ظش
• در سنگینی شدید نیست. مانند: نقنقه

حال سوال این است که ضوابط و ملاک برای متنافر بودن حروف چیست؟

سه ملاک برای تنافر حروف وجود دارد. اولین ملاک آن ذوق سلیم است. مثلا هنگامی که انسان شعر حافظ را می خواند٬ با اینکه جای فعل و فاعل را عوض کرده اما این امر سبب آزردگی خاطر ما نمی شود و آن را به راحتی می پذیریم. دومین مورد برای ملاک حروف متنافر حس صادقی که برآمده  از دقت در کلام بلیغان باشد  می باشد.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی «صرف ساده»

سومین ملاک نیز تمرین کردن راه و روش های بلیغان و سخنوران می باشد و اینکه ببینیم آن ها از جه روش هایی استفاده نمودند.

پس از اتمام بحث متنافر بودن حروف و کلمات به مبحث غرابت استعمال می رسیم و گفتیم که دومین نکته برای فصاحت کلام غرابت استعمال می باشد. غرابت استعمال به این معنا می باشد که کلمه معنایش مشخص نباشد و نزد عرب های فصیح هم استفاده نشود. زیرا اگر فصحا و بلغا یک کلمه را استفاده نکنند معلوم می شود که ان کلمه بلیغ و فصیح نمی باشد.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی کتاب «بدایه النحو»

نکته ای که لازم است بیان شود این است که: اولاً غرابت استعمال یعنی کلمه ای که معنایش یا نامشخص است یا پیدا کردن معنایش سخت و زمانبر است و دوماً غرابت استعمال به دو گونه می باشد:

1. مشترک لفظی در جاییکه قرینه ای وجود نداشته باشد. مانند کلمه ی شیر که گاهی به معنای شیر خوردن می باشد و درجایی دیگر به معنای شیر آب می باشد.
2. برای یافتن معنایش نیاز به پژوهش دارد. که یا معنایش را می توانیم پیدا کنیم مانند کلمه ی تکأکأتم و یا معنایش را نمی توانیم بیابیم.

در فیلم با متنافر بودن حروف و غرابت استعمال بیشتر آشنا خواهید شد.