بدایه النحو – مفعول فیه – جلسه ۲۶

مفعول فیه یا همان اسم ظرف٬ اسمی  است که دلالت بر زمان یا مکان وقوع یک فعل دارد. این قسم از مفعولات دارای اقسام و انواع گوناگونی می باشد.مثل مفعول فیه مکانی و زمانی.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی بدایه النحو

اقسام و چگونگی إعراب مفعول فیه:

ظرف بر دو نوع می باشد:

الف) ظرف مکانی. مانند: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ – مؤمنون ۱۷»

ب) ظرف زمانی. مانند: «وَلَا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَلِکَ غَدًا إِلَّا أَنْ یَشَاءَ اللَّه – کهف ۲۳»

هر کدام از این ها به دو قسم تقسیم می شوند.

  1. ظرف زمانی (مکانی) مختص: دلالت بر زمان یا مکان معین و مشخص دارد. مانند: یوم٬ دار.
  2. ظرف زمانی (مکانی) مبهم: دلالت بر زمان یا مکان معین و مشخص ندارد. مانند: جهات شش گانه.

نکته: تمام ظروف قابلیت منصوب شدن بنابر ظرف بودن را دارند اما در ظرف مکان مختص و یا هنگامی که ظرف مکانی ما از فعل مشتق شده باشد و عاملش از لفظ او نیست٬ ظرف ما مجرور می شود. مانند: «رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَهً وَفِی الْآخِرَهِ حَسَنَهً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ – بقره ۲۰۱» و یا « إِذَا قِیلَ لَکُمْ تَفَسَّحُوا فِی الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا – مجادله ۱۱»

حتما بخوانید: لیست جزوات نمودار هدایه

اصل در مفعول فیه:

  1. مفعول فیه٬ باید بعد از عاملش بیاید اما گاهی به صورت وجوبی باید قبل از عاملش بیاید و آن در جایی است که ظرف از حروف صدارت طلب باشد.
  2. حتما باید عامل مفعول فیه در کلام ذکر شود اما اگر قرینه ای برای حذف آن باشد٬ می توان آن را حذف کرد. مانند: «آلْآنَ وَقَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَکُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ – یوسف ۹۱»

چند نکته پیرامون این بحث:

  1. ظروف به اعتبار اعراب و بناء بر دو نوع می باشند: الف) معرب. مانند: یوم و عند. ب) مبنی
  2. ظروف به اعتبار دوام وقوعش بر مفعول فیه و عدم  دوامشان بر دو نوع می باشد. الف) متصرف ب) غیر متصرف

فیلم آموزشی مفعول فیه (جلسه ۲۶)

 

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.