نماز
در این مقاله به چند سوال درباره نماز پاسخ میدهیم:
- چگونه به نماز اول وقت عادت کنیم؟
- چگونه نماز صبح را اول وقت بخوانیم؟
- چگونه در نماز تمرکز داشته باشیم؟
- چگونه جوان ها را به نماز خواندن تشویق کنیم؟
سوالات رایج
سوال: بارها تلاش کردم نماز اول وقت بخوانم. ولی موفق نشدم. چگونه به نماز اول وقت خواندن عادت کنم؟
سوال: استاد در سوال های قبلی فرمودند برای تغییر عادت باید در ۴۰ روز عادتی را پشت سر هم و بدون وقفه انجام دهیم. سوال بنده درباره نماز اول وقت خانم هاست. خانم ها برای اینکه در این چهل روز وقفه ای ایجاد نشود چه کاری انجام دهند؟ یک هفته عذر شرعی را به چه صورتی نماز بخوانند؟
سوال: من وقتی میخوام نماز بخوانم انگار یه کسی بهم میگه برای چی میخوای نماز بخونی؟! خدا وجود نداره و از این افکار بد و شیطانی. یا موقع مشاهده تلویزیون، شبهات و فکر های بد در ذهنم می آید.
نماز اول وقت
نماز اول وقت برکات زیادی در زندگی انسان دارد. سوالی که وجود دارد این است که «چگونه به خواندن نماز اول وقت عادت کنیم؟». در ادامه به پاسخ به این سوال می پردازیم.
پیشنهادی برای عادت به نماز اول وقت
برای عادت به نماز اول وقت در قدم اول از بین ۵ وعده نماز، نماز صبح را به علت لزوم سحرخیزی کنار می گذاریم.
- از بین ۴ وعده باقیمانده یعنی ظهر، عصر، مغرب و عشاء در قدم اول یکی را انتخاب می کنیم. یکی که برایمان راحت تر است. مثلاً نماز مغرب را انتخاب می کنیم چون در منزل حضور داریم.
- به مدت ۴۰ روز سعی می کنیم وعده انتخابی را اول وقت بخوانیم. اول وقت هم اینگونه تعریف می شود که حداکثر تا نیم ساعت بعد از اذان نماز را بخوانیم.
- پس از ۴۰ روز که نفسمان به یک وعده نماز اول وقت عادت کرد، یک وعده دیگر مثلاً نماز ظهر را هم اضافه می کنیم و دوباره چله می گیریم و ۴۰ روز هم این عادت را ادامه می دهیم.
- در چله های بعدی هم یکی یکی نماز ها را اضافه می کنیم و طی ۴ چله آرام آرام ۴ وعده نماز را تا نیم ساعت بعد از اذان می توانیم بخوانیم.
- در قدم های بعدی پس از ۴ چله سعی می کنیم، زمان را از نیم ساعت به یک ربع برسانیم. این عمل را نیز به همان ترتیب ادامه می دهیم تا عادت شود. مثلا اول نماز مغرب بعد نماز ظهر و یکی یکی به صورت دلخواه اضافه می کنیم.
به این صورت به طور آهسته و پیوسته این کار را ادامه می دهیم تا نفسمان خودش را به نماز اول وقت عادت دهد.
نماز صبح اول وقت
مخاطب محترم این پرسش را مطرح کردند که «چکار کنم که نماز صبح اول وقت بخوانم؟ خیلی تلاش می کنم حتی با زنگ ساعت هم موفق نمی شوم نماز صبح اول وقت بخوانم یا نماز صبحم قضا می شود!». پاسخ به این سوال بسیار مفصل است که ما در دوره تغییر عادت، رفتار و ترک گناه به تفصیل به بحث نماز پرداخته‌ایم. برای اینکه صبح ها توفیق نماز اول وقت داشته باشیم باید اعمالی انجام دهیم تا به این هدف دست یابیم. ما در این مقاله به صورت خیلی مختصر به بعضی از نکات طلایی اشاره می کنیم که اگر انجام شود، نماز صبح اول وقت دست یافتنی خواهد شد.
نکاتی در مورد نماز صبح اول وقت
نکته اول: کدام کار پر بها تر است؟ شما ممکن است ساعت بگذارید ولی بیدار نشوید یا اینکه بیدار شوید ولی زنگ ساعت را خاموش کنید و دوباره بخوابید. مشکل کجاست؟ چرا نمی توانیم از خواب صرفه نظر کنیم؟ چون در آن هنگام خواسته و نیت اصلی شخص نمایان می شود. این که به چه چیزی بها می دهد؟ آیا نماز برایش مهم تر است یا خواب؟ برای مثال فرض کنید شما ساعت ۳ نیمه شب برای سفر خارج از کشور بلیط هواپیما دارید. آیا رأس ساعت بیدار نمی شوید؟ همان شخصی که نمازش قضا می شد، برای رسیدن به پرواز بیدار می شود! چرا؟ به خاطر اهمیتی که آن سفر برایش دارد، به خاطر زحمتی که کشیده و به خاطر وقت و هزینه ای که برای آن گذاشته است. یا فرض کنید که شخصی صبح زود کنکور دارد. چون یک سال برای آن زحمت کشیده حتماً بیدار خواهد شد. پس مشکل ما بیدار شدن نیست! همه ما توانایی زود بیدار شدن را داریم. مهم این است که به چه چیزی بها می دهیم.
حالا چطور نماز صبح اول وقت بخوانیم؟ پاسخ خیلی ساده است! باید به نماز صبح اهمیت و بها دهیم. اگر شخصی به اصل نماز بها دهد مطمئناً به نماز صبح هم بها میدهد. جهت بیدار شدن برای نماز صبح راه حل اصلی این است که به نمازهای یومیه یعنی نماز ظهر، عصر، مغرب و عشاء اهمیت دهیم. مطمئن باشید این عمل باعث می شود نماز صبح هم برای شما با اهمیت شود. حال بها دادن و پر اهمیت بودن یعنی چه؟ یعنی این که درست لحظه اذان برخیزیم و برای نماز آماده شویم. اگر هنگام اذان کاری داشتید که آن را به نماز ترجیح دادید، نفستان این گونه تفسیر می کند که آن کار مهم تر از نماز است و هنگام اذان صبح هم خواب را بر نماز ترجیح می دهد. ولی اگر شما کم کم عادت کنید که هر موقع اذان گفت همه کارها را برای نماز رها کنید، مطمئن باشید نفستان اهمیت نماز را می چشد و برای نماز صبح هم از خواب می گذرد. پس باید اهمیت نماز را در وجود خود نهادینه کنید.
نکته دوم: باید زود بخوابید.
بحث سحرخیزی بحث مفصلی است ولی اگر همین ۲ نکته را رعایت کنید، مطمئن باشید می توانید قدم های فوق العاده بزرگی در سحرخیزی و به خصوص نماز صبح اول وقت بردارید.
تمرکز در نماز
یکی از سوال هایی که در مورد نماز مطرح می شود، این است که «چگونه در نماز تمرکز داشته باشیم؟». حضور قلب و تمرکز در نماز دغدغه بسیاری از افراد است. در دوره تغییر عادت، رفتار و ترک گناه راهکارهایی در این مورد ارائه شده که در ادامه مختصراً به آن می پردازیم.
پیشنهادی برای تمرکز در نماز
در روایات داریم که صلاه به منزله صحبت کردن بنده با خدا، و قرآن صحبت کردن خداوند با بنده است. ما باید وقتی که با خداوند صحبت می کنیم، بدانیم که چه می گوییم. در واقع دقت در معانی از پایین ترین مراتب تمرکز در نماز است که متاسفانه خیلی از افراد اهل نماز، همین حداقل را هم ندارند. راهکاری که برای تمرکز در نماز پیشنهاد می شود این است که به معانی کلماتی که به خداوند می گوییم دقت داشته باشیم. برخی از افراد تصمیم به انجام این روش می گیرند ولی بعد از مدتی آن را رها می کنند و شاید در یک نماز هم نتوانند این تصمیم را عملی کنند. علت این است که این افراد تمرین ندارند و در ابتدای کار کل نماز را می خواهند با تمرکز و دقت به معانی بخوانند و چون موفق نمی شوند، آن را رها می کنند. توصیه ما این است که به جای این که سعی در تمرکز روی کل نماز داشته باشید و به معانی دقت کنید، بخشی از نماز را انتخاب کنید.
چله تمرکز در نماز
- برای این که بتوانید در نماز تمرکز داشته باشید، ابتدا بخشی از نماز را انتخاب کنید و سعی در تمرکز در کل نماز نداشته باشید. مثلا ۳ آیه اول سوره حمد یا رکوع و سجده رکعت اول (حتی توصیه نمی شود کل سوره حمد را انتخاب کنید)
- در نمازهای ظهر، عصر، مغرب و عشاء به بخش انتخاب شده مثلاً ۳ آیه اول سوره حمد، دقت داشته باشید. حتی در ابتدا نماز صبح را هم انتخاب نکنید چون هنگامی که از خواب بیدار می شوید، تمرکز سخت تر است.
- ۴۰ روز به این صورت تمرین کنید تا کم کم نفس عادت کند.
- در چله بعدی، آیات بعدی سوره حمد را اضافه کنید.
- چله بعدی سوره توحید را اضافه کنید.
- بعد رکوع و … و همین طور آهسته و پیوسته ادامه دهید.
دقت داشته باشید که تمرکز در نماز نیاز به تمرین دارد. به یکباره نمی توانید کل نماز را انتخاب کنید. آهسته و پیوسته این کار را انجام دهید. تاکید می کنم حتی شده یک آیه از سوره حمد رکعت اول را تمرکز داشته باشید ولی آن را از همین امروز شروع کنید. نه این که مقدار زیادی انتخاب کنید و برای بعد بگذارید! امروز شروع کنید ولی به مقدار کم.
تمرکز در نماز نکات بسیار زیادی دارد که در این مقاله مجال پرداختن به آن نیست. در دوره تغییر عادت، رفتار و ترک گناه مفصلاً به بحث نماز و تمرکز در آن پرداخته شده است. ولی با توجه به همین نکته مذکور، آرام آرام تمرکز در نماز حاصل می شود.
سوال: چگونه جوان‌ها را نماز خوان کنیم
در این بخش به این سوال پاسخ میدهیم که چگونه جوان‌ها را نماز خوان کنیم. ولی ابتدا می‌خواهیم به سوالی کلی تر بپردازیم و آن این است که چگونه دیگران را هدایت کنیم. باید توجه داشته باشیم که اگر می خواهیم کسی را هدایت کنیم، باید خودمان پیشرو و هدایت یافته باشیم.
بطور مثال چند سال پیش فردی به من مراجعه کرد و گفت ما مجله‌ای در دانشگاه در مورد امام زمان (عج) چاپ می‌کنیم و می‌خواهیم دانشجویان را به سمت امام زمان (عج) هدایت کنیم، ولی هیچ نتیجه‌ای نمی‌گیریم. من از ایشان این سوال را پرسیدم که آیا شما خودتان با خواندن این مجله، ارتباطتان با امام زمان (عج) بهتر شده است؟ ایشان پاسخ دادند که به علت درگیری‌های زیاد، مجله را نمی‌خوانند و مواردی که خوانده‌اند در حد زیادی تاثیر‌گذار نبوده است. بنده به ایشان توصیه کردم که مجله ای تولید کنند که خودشان را هم به امام زمان (عج) نزدیک کند. در این صورت مطمئناً دیگران را هم هدایت می‌کند.
مشکل اصلی این است که فرد، دغدغه‌ی دیگران را دارد ولی خود را فراموش کرده است. اگر می‌خواهید یک جوان را نماز‌خوان کنید اول باید نماز خودتان را ارتقاء دهید. نه تنها نماز خواندن بلکه همه اعمال خود را درست کنید.
نماز خواندن چه تاثیری روی خود شما داشته است؟
فرض کنید شما اهل دروغ و غیبت هستید و اخلاق خوبی هم ندارید، با این حال به یک جوان می‌گویید که نماز بخوان! نماز برای آن جوان چه جاذبه‌ای دارد وقتی که شما به او توصیه می‌کنید؟ سوال مهمی که وجود دارد این است که نماز شما از ۳۰ سال پیش تا به حال رشدی داشته است؟ آیا تمرکز دارید؟ آیا تا به حال از نماز خواندن لذت برده‌اید؟
اگر پاسخ این سوالات منفی است، شما نمی‌توانید دیگران را هدایت کنید.
شما باید خود را در اخلاق رشد دهید
شما حتماً باید خود را در اخلاق رشد دهید. اخلاق به منزله‌ی میوه اسلام است. اسلام به سه بخش تقسیم می‌شود:
- عقاید (ریشه اسلام)
- احکام (تنه اسلام)
- اخلاق (میوه اسلام)
چیزی که باعث هدایت دیگران می‌شود، اخلاق شماست. اگر شما چند درخت داشته باشید و بخواهید یکی از آن‌ها را برای کاشت به شخصی بدهید، چیزی که آن فرد را ترغیب به کاشت درخت می‌کند، میوه آن درخت است. در دین هم همین طور است. اگر شما بخواهید جوانی (مثلا فرزندتان) را هدایت کنید، میوه خود را ارائه دهید و بگویید اگر می‌خواهی مثل من شوی، نماز بخوان. اگر پدر و مادر اخلاق خوبی داشته باشند، فرزند خودش دوست دارد که شبیه پدر و مادر شود. اگر از شما پرسید من چطور مثل شما شوم، شما می‌گویید فرزندم این میوه‌ای که شما می‌بینید ریشه‌اش اعتقادات و تنه اش همین نمازی است که من می‌خوانم. این میوه ثمره آن درخت است و اینگونه فرزند خودش برای رسیدن به آن اخلاق، به سمت نماز سوق داده می‌شود.
با صحبت به تنهایی به جایی نمی رسیم، مخصوصاً در مورد قشر جوان که باید در شما ثمره‌ای ببینند تا جذب شوند.
- آیا شما برای فرزندتان یکی از بهترین فرد‌هایی هستید که در اطرافش وجود دارد؟
- آیا اخلاق خوبی دارید و به او محبت می‌کنید؟
اگر اینگونه نیست، او را نمی‌توانید جذب کنید. درخت شما میوه‌اش بداخلاقی است. بنابراین جذب دین نمی‌شود. شما ابتدا روی اخلاق خودتان تمرکز کنید.
اگر می خواهید روی همسر خود تاثیر بگذارید باید کم کم او را با محبت جذب کنید. مثلا سعی کنید محبت زبانی داشته باشید و در کنار آن اطلاعات دینی خود را نیز افزایش دهید. چون ممکن است در آینده همسر شما سوالاتی هم در این زمینه داشته باشد.
نسل جوان نیاز به رفاقت دارد
نکته‌ای که برای قشر جوان خیلی مهم است، رفاقت است. او از رفیقش حرف شنوی دارد
شما هم با او رفاقت داشته باشید و هم خودتان را رشد دهید که برای او به عنوان الگو شوید. اگر با او رفاقت داشته باشید، مثلاً وقتی با او کوه می‌روید هنگام اذان که به نماز می‌ایستید، او هم می‌آید با شما که مثل رفیقش هستید، به نماز می‌ایستد. ممکن است اصلاً به او نگویید که بیا نماز بخوان، ولی او خودش جذب می‌شود.
به جز این که با او رفاقت می‌کنید، باید زمینه را برای پیدا کردن دوستان خوب، برای او فراهم کنید. دوست خوب در مراکز خوب پیدا می‌شود. مثل بسیج، مسجد، کلاس قرآن
این موارد را باید آهسته و به تدریج پیش ببرید و توجه داشته باشید که برای تاثیر‌گذاری باید خودتان پیشرو باشید و اگر اینگونه نباشد حرف شما تاثیر نمی‌گذارد و دیگران با حرف هدایت نمی‌شوند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.