منطق ۲ – مرتجل – جلسه ۵
الفاظ ار لحاظ تقسیم بندی به چند گونه تقسیم می شود. یا تقسیم به ۱- لفظ مختص ۲- لفظ مشترک ۳-لفظ منقول ۴-لفظ مرتجل ۵-حقیقت و مجاز تقسیم می شود و یا به دو صورت لفظ مفرد یا مرکب تقسیم می شود.
فیلم آموزشی مرتجل
۱- تقسیم لفظ به مفرد و مرکب:
الف) لفظ مرکب:
هر لفظی که دارای ۳ ویژگی زیر باشد لفظ مرکب می باشد:
- دارای چند جزء باشد. بنابراین حرفِ «ب» لفظ مرکب نمی باشد.
- اجزاء آن دارای معنا باشد. برای مثال «علی» لفظ مرکت نمی باشد.
- معنای هر جزء آن مقصود باشد. در اینجا «عبدالله» با وجود اینکه دارای چند جزء می باشد و اجزاء آن نیز معنا دار می باشد٬ اما هنگامی که این لفظ به عنوان اسمی برای شخص بکار می رود قاعده ی مذکور در آن رعایت نمی شود.
۲) لفظ مفرد:
هر لفظی که دارای سه شرط بالا نباشد٬ مفرد می باشد.
اقسام لفظ مفرد:
- اسم
- فعل
- حرف
اقسام لفظ مرکب:
- مرکب ناقص: مجموع چند کلمه که معنای تمامی را نمی رسانند. مانند: «علی همراه پدرش»
- مرکب ناقص: ترکیبی از چند کلمه که معنای تمامی دارند. مانند: «علی همراه پدرش به بازار رفت»
تقسیم لفظ به اعتبار وحدت و تعدد معنا به شرح زیر می باشد:
- مختص: لفظی است که دارای معنای واحد باشد. مانند «قلم»
- مشترک: لفظی است که دارای معنای متعدد می باشد و تمام معانی به وضع واضع است و وضعی بر وضع دیگر سبقت نگرفته است. مانند«مهر» که به معنای محبت٬ خورشید و هفتمین ماه سال می باشد.
- حقیقت و مجاز: لفظی است که دارای معنای متعدد می باشد و تمامی معانی به وضع واضع نیست را می گویند. مانند: لفظ «ماه» برای کره قمر و انسان خوش سیما بکار می رود.
- منقول:لفظی است که معنای لاحق با ملاحظه تناسب با معنای سابق٬ وضع شده است. مانند: «صلوه» که در ابتدا به معنای نیایش وضع شده بود و بعدا به معنای نماز بکار رفته است.
- مرتجل: در لفظ مرتجل٬ معنای لاحق با ملاحظه تناسب با معنای سابق وضع نشده است. مانند اکثر اسامی اشخاص.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.