تفسیر سوره بقره آیات ۵۴ و ۵۵ و ۹۳ + صوت

خداوند در سوره بقره آیات ۵۴ و ۵۵ و ۹۳ درباره کیفیت توبه بنی اسرائیل از گوساله پرستی آیاتی آورده است.

شرایطی که باید قوم بنی اسرائیل در آن شرایط توبه می کردند واقعا دشوار و ترسناک بود. اما مردم و قومی که بعد از دیدن این همه آیات، پروردگارشان را تکذیب کردند و اگر جلوی این عمل آنها گرفته نشود ممکن است کار به جاهای خطرناک تر بکشد.

در این باره حجه الاسلام والمسلمین سید محمد طباطبایی ( زید عزه ) نکاتی را بیان کرده است که در مطالب زیر می توانید مطالعه نمایید.

خداوند در آیه ۵۴ و ۵۵ و ۹۳ سوره بقره می فرماید:

« وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخَاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بَارِئِکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ » و [یاد کنید] زمانی که موسی به قومش گفت: ای قوم من! قطعاً شما به سبب معبود گرفتن گوساله به خودتان ستم ورزیدید، پس به سوی آفریننده خود بازگردید، و [افرادی از] خودتان را [که گوساله را به پرستش گرفتند] بکشید که این [عمل] برای شما در پیشگاه آفریدگارتان بهتر است. پس خدا [به دنبال اجرا کردن دستورش] توبه شما را پذیرفت؛ زیرا او بسیار توبه پذیر و مهربان است.

« وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَى لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَهً فَأَخَذَتْکُمُ الصَّاعِقَهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ » و [یاد کنید] آن گاه که گفتید: ای موسی! هرگز به تو ایمان نمی آوریم تا خدا را آشکارا [با چشم خود] ببینیم. پس صاعقه مرگبار شما را گرفت، در حالی که می دیدید.

« وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاکُمْ بِقُوَّهٍ وَاسْمَعُوا  قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَیْنَا وَأُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِکُفْرِهِمْ  قُلْ بِئْسَمَا یَأْمُرُکُمْ بِهِ إِیمَانُکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ » و [یاد کنید] زمانی که از شما [برای پیروی از موسی] پیمان گرفتیم، و کوه طور را بالای سرتان برافراشتیم [و گفتیم:] آنچه را [چون تورات] به شما دادیم با قدرت و قوّت دریافت کنید [و دستورهای ما و پیامبرتان را بشنوید، به ظاهر] گفتند: شنیدیم و [در باطن گفتند:] نافرمانی کردیم. و به سبب کفرشان دوستی گوساله با دل هایشان در آمیخت. بگو: اگر شما مؤمن هستید [و ایمانتان شما را به این همه ظلم و جنایت و فساد فرمان می دهد] پس بد چیزی است آنچه ایمانتان به آن فرمان می دهد.

قوم بنی اسرائیل با آن عقبه درخشانی که در مقابل امپراطوری فرعون داشتند و استقامت کردند به صورت ناگهانی در غیبت موسی علیه السلام بت پرست شدند.

کیفیت توبه بنی اسرائیل

در آیه ۵۴ کیفیت توبه را بیان می کند که وقتی موسی برگشت و قوم خود را در آن حالت دید برخوردهایی با آنها کرد که قوم موسی گفتند ما می خواهیم توبه کنیم.

موسی به قومش گفت که خیلی کار وحشتناکی کردید و بعد از این همه جهاد و مبارزه و این همه سابقه از توحید به سمت شرک رفتید؟

به سمت آفریدگار خود توبه کنید و برگردید. قوم گفتند برای توبه چه کاری باید انجام دهیم؟ موسی گفت شمشیرها و اسب ها را آماده کنید و صورت هایتان را بپوشانید و همدیگر را بکشید! برای اینکه همدیگر را نشناسید که در صورت شناختن همدیگر ممکن است ملاحظه کاری کنید.

توبه در آن زمان اینگونه بود که باید همدیگر را می کشتند که روایت داریم حدود ده هزار نفر کشته شدند تا اینکه وحی آمد کفایت می کند و توبه شما پذیرفته شد.

توبه در آن زمان بسیار سنگین و سخت بود. البته روایت داریم که خداوند همه آنها چه کسانی که زنده ماند و چه کسانی که کشته شدند را بخشید.

توصیف امت مرحومه

اما وقتی به امت پیامبر رحمت صلوات الله علیه رسید، خداوند همه این روش های سخت توبه را برداشت و آیا رواست از چنین پیامبری که رحمت دو عالم است کاریکاتور بکشند؟!

آیین یهود احکام بسیار سنگینی داشت که همه آنها برداشته شد. در آیه ۵۵ هم در صدد بیان یک صفت و شاخصه ممیزه ای در یهود است که اکنون هم در این قوم وجود دارد..

برای مشاهده دوره کامل «تفسیر قرآن کریم با رویکرد نوین» کلیک نمایید

حس گرایی یهودیان

قوم یهود گفتند ما به خدا ایمان نمی آوریم تا زمانی که با چشم خود و به صورت محسوس خدا را ببینیم. لذا در رفتارهای دیگر یهود هم مشاهده می کنیم که مثلا بعد از این که از دریا عبور کردند و این همه معجزات دیدند به یک قومی رسیدند و دیدند که بت می پرستند و گفتند چقدر جالب که خدای خود را با چشم خود می بینند.

به موسی گفتند ما هم بت می خواهیم و میخواهیم بت را بپرستیم. قوم موسی کار را به جایی رساندند که موسی هم تابع درخواست قوم خود به خدا عرض می کند که خدایا من می خواهم شما را ببینم.

خصیصه قوم یهود این بود که همه چیز را می خواستند محسوس ببینند. اما اینکه چرا این قوم گوساله را پرستیدند آورده اند که سامری که سازنده گوساله بود از طلا مجسمه گاوی را ساخته بود و آن را در مسیر بد طوری تنظیم کرده بود که صدای خاصی می داد و مردم که از این مسائل خبر نداشتند فکر کردند این صدای خداست و این یک معجزه است. و چون گوساله همان گونه که می خواستند قابل حس شدن بود مورد پرستش آنان واقع شد.

خلاصه آنها عاشق گوساله و جلوات دنیوی شده بودند و شروع به پرستش گوساله کردند. مثل بعضی ها که تا به جلوات و زیبایی های دنیایی می رسند دل و دین را از دست می دهند. قرآن می فرماید ( وَأُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ ) دوستی گوساله با دلهایشان درآمیخت ( بکفرهم ) به خاطر اینکه کافر بودند و تقوای فطری آنها تمام شده بود و نور فطرت در درون آنها خاموش شده بود.