تفسیر سوره بقره آیه ۲۶۹ + صوت

یکی از مفاهیم الهی که در قرآن هم بارها به کار رفته است واژه (حکمت) است. حکمت یکی از صفات خداست که خداوند در قرآن بارها خود را به این نام خوانده است.

حکمت در لغت به معنای چیزی است که از جهل جلوگیری می کند و این قدرت را خداوند به هر کسی که بخواهد عطا می کند. درباره این موضوع حجه الاسلام والمسلمین سید محمد طباطبایی نکاتی را در ذیل تفسیر این آیه بیان کردند.

خداوند در آیه ۲۶۹ سوره بقره می فرماید:

« یُؤْتِی الْحِکْمَهَ مَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَهَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرًا کَثِیرًا  وَمَا یَذَّکَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ »

حکمت را به هر کس بخواهد می دهد، و آنکه به او حکمت داده شود، بی تردید او را خیر فراوانی داده اند، و جز صاحبان خرد، کسی متذکّر نمی شود.

این آیه می فرماید خداوند حکمت را به هر کسی که بخواهد عطا می کند. من یشاء و ما یشاء مشیت حق نسبت به امور افراد و غیر افراد بر اساس دلبخواهی و آنچه من بخواهم نیست بلکه بر اساس حکمت حضرت حق است.

معنای حکمت

کسانی که خداوند به آنها حکمت عطا کند بسیار زیاد هستند. حکمت یعنی نوعی استواری که هیچ گونه سستی ندارد. این کلمه را در معلومات عقلی که در آن هیچ بطلان و کذبی ندارند به کار می برند.

تعریف ساده حکمت را می توان قضایای حقی که مطابق واقع است دانست. اما اینکه حکمت چه ربطی به بشر دارد می گوییم نظام عالم بر اساس تعالیم قرآنی سازمان داده شده است و دارای یک هدف است که همان رسیدن انسان به کمال است.

حکمت یعنی حقایق این عالم. پس تمام گزاره هایی که به نحوی به سعادت انسان و کمال و رشد انسان مربوط هستند و تمام حقایق فطری و معارف الهی و وحیانی همان گزاره های حکمت است.

این حکمت بیانگر و روشن گر هدایت بشر است ولذا قرآن می فرماید ( یوت من یشاء ) که خیر زیادی در آن است.

برای مشاهده دوره کامل «تفسیر قرآن کریم با رویکرد نوین» کلیک نمایید

خداوند حکمت را به چه کسانی عطا می کند؟

حال سوال است که خداوند به چه کسانی این حکمت را عطا می کند؟ در ادامه آیه می فرماید این حکمت جز به اولوالباب داده نمی شود. یعنی این حکمت محصول رشد عقلانیت است و همانطوری که عقلانیت در انسان رشد می کند نور حکمت در انسان ها بیشتر می شود.

هدف از ارسال انبیاء این است که عقول را زنده کنند. عقول دفینه ها و معادن و گنج هایی هستند که پیامبران آنها را استخراج می کنند تا آلودگی های ماده را از روی عقل کنار بزنند تا تلالو حق به نحو ادراکات حکمی خود را نشان بدهد و نورانی شود و معصومین عقل منو و راشد هستند.

محصول هدایت و دین عقلانیت است. مسیحیت معتقد است حوزه عقلانیت و امام دو حوزه مختلف هستند و اگر کسی بخواهد عاقل باشد نمی تواند مومن باشد. و یا ادیان دیگر هم همین سخنان را می گویند و دین را به غیر عقلانی بودن متهم می کنند. اما اسلام دنبال یک انسان عاقل می گردد و مسلمان واقعی یک عاقل به تمام معناست و تمام رفتارهای او عاقلانه است.