حضرت رقیه سلام الله علیها + صوت

حضرت رقیه سلام الله علیها دختر خردسال امام حسین علیه السلام است که در کربلا هم حضور داشتند و بعد از اتمام جنگ همراه عمه خود زینب سلام الله علیها به اسارت در آمد. اما اختلاف است که آیا این رقیه دختر امام حسین علیه السلام بود یا دختر علی علیه السلام.

در این مقاله به بررسی شخصیت حضرت رقیه سلام الله علیها پرداخته می شود تا مشخص شود چنین شخصیتی وجود داشته است یا نه. حجه الاسلام والمسلمین سید محمد طباطبایی به این سوال پاسخ می دهد.

سوال: آیا امام حسین علیه السلام دختری به نام رقیه داشته اند یا نه. اگر داشته اند آیا ایشان در کربلا حضور داشته اند و ….

ما گزارشات تاریخی که داریم یا حتی گزارشات نقلی مثل گزارشات حدیثی و سایر علوم نقلی در مرحله اول باید امکان سنجی شوند یعنی ببینیم اصلا چنین چیزی ممکن است یا خیر.

در بخش امکان سنجی باید بررسی شود که آیا این گزارش ما مخالف محکمات و مقبولات ما است یا نه. مثلا اگر با محکمات مثل قرآن یا با محکمات و احکام اولیه عقلی یا با علم عقلی ( مثل فلسفه و کلام ) یا نقلی ( مثل فقه و تاریخ و حدیث ) مخالف باشد هیچ ارزشی ندارد.

یا اینکه قرائنی داریم که این گزارش کذب است مثلا کتابی داریم که مولف کتاب می گوید من این گزارش را نقل می کنم ولی اعتباری ندارد. یا کتابی است که نقلی در آن است که مولف آن معلوم نیست یا در بعضی از کتاب های مشهور که نقلی از کتاب های قبل از خود می کند که با مراجعه به کتاب قبلی اثری از این گزارش در آن نیست که این موارد دلالت می کند این یک گزارش کذب است و در همان مرحله امکان سنجی باقی می ماند و وارد مرحله بعدی نمی شود.

اما اگر گزارشی با این موارد گفته شده مخالفتی نداشت وارد مرحله اعتبار سنجی می شود که شروع به جمع کردن شواهد و قرائن می کنیم که ما را مثلا به حدود ۶۰ یا ۷۰ درصد یا بیشتر اطمینان برساند. البته درصد اطمینان ما به آن گزارش نتایج مختلفی دارد مثلا گزارشی که ۹۰ درصد اطمینان می آورد خود معیار برای سنجش بقیه گزارشات قرار می گیرد.

ولی گاهی اطمینان آن مثلا به زیر ۵۰ درصد می رسد که نمی توان به آن اعتماد کرد و ارزشی ندارد.

اما در مرحله اعتبار سنجی مقوله ای به نام خصائص مذهبی داریم که یک گزارش تاریخی ممکن است شما را به یک اعتبار مورد قبول نرساند اما وقتی وارد مقوله خصائص مذهبی می شویم می بینیم شرایط عوض می شود.

در این صورت باید آن گزارش را با خصائص مذهبی ترکیب کنیم و در واقع با خصائص اجتماعی و جنبه های کلامی را هم در آن لحاظ کنیم تا فهم و ارزش گذاری درستی انجام شود.

سه خصوصیت برای ارزش گذاری گزاره های تاریخی

در بخش خصائص مذهبی سه محور داریم که در ارزش گزاری گزاره های تاریخی موثر است:

۱٫   خفقان حاکمیت سلاطین جور ( نسبت به مذهب شیعه ): گفتمان علمی که این حاکمیت درست کرده بود باعث می شد که عقاید و علوم اسلامی مورد سانسور قرار بگیرد.
 مثلا واقعه غدیر را که بیش از ۱۰۰ هزار نفر آن را مشاهده کردند و در مرحله اول کسانی که این واقعه را گزارش کردند حداقل ۱۱۰ نفر صحابی و بالای ۸۰ نفر تابعین هستند و شاید روایتی به این کثرت نقل نداشته باشیم. اما در مرحله بعدی که نقل می شود تعداد ناقلین کم می شد و این کاهش نقل در مراحل بعدی همچنان تکرار می شود تا به جایی می رسد که این حدیث را یک یا دو نفر نقل کرده اند. یعنی کاملا تیغ سانسور حاکمیت مخالف و خفقان علمی آن ها مشهود است.
 و در نهایت گفتند که این حدیث خبر واحد است و فقط یک ظن است و نمی شود به آن استناد کرد.
 یا در مورد خطبه فدکیه حضرت زهرا سلام الله علیها هم همین اتفاق افتاد و این خطبه را به جایی رساندند که در آن شک کردند.
 در مورد کرامات اهل بیت و معجزه های آنها هم همین طور شد و خیلی از آنها را کاملا حذف کردند و اگر گزارشگران و مولفین شیعه نبودند که این ها را حفظ کنند همه این موارد از بین می رفت.

۲٫   تنفر و تقابل اجتماعی: شیعه معتقد بود که خلافت غصب است و خلفا غاصب هستند به خصوص در بحث فدک که باعث تقابل سنگین و تنفر خاصی در جامعه نسبت به پیروان مکتب اهل بیت شکل گرفت. این موارد باعث شد که بحث تقیه به وجود بیاید و سایه سنگینی بر مجموع معارف شیعه بیاندازد و به شدت هم توصیه شده بود که جزء ارکان عملی شیعه شد که اگر نبود شیعه ضربه زیادی می خورد. مثلا بعضی از امامان ما مدح خلفا کردند و اصحاب خاص خود را لعن کردند و این از واضحات است که فضا، فضای تقیه است.

۳٫   گزاره های کلامی خاص شیعی و به خصوص بحث امامت و استمرار آن با وجود دو رکن علم و عصمت است: ما قائل هستیم که ما امام حی و حاضر داریم که حکم او حکم پیامبر است و جریان عمومی هدایت را در کل عالم بر عهده دارد. امام سه عهد دارد که عهد فطری و عمومی فردی و عهد اجتماعی که عهد اجتماعی در حال حاضر منعقد نیست و عدالت اجتماعی اتفاق نمی افتد ولی در لایه های قبلی و عهدهای قبلی امام حاضر است و اثر دارند و سر رشته این هدایت را به دست دارند و لذا حضرت وظیفه دارد در این دو لایه از انحرافات کلی یا انسداد طریق هدایت جلوگیری کند و نباید بگذارد که جریان دینداری مردم و اجزای آن و رفتارها و اعتقادات دینی آسیب کلی ببیند.
 این کار مثلا از طریق نواب عام صورت می گیرد که همان مراجع و علما هستند و نواب خاص و غایب هستند که به صورت نامحسوس اوامر حضرت را در عالم اجرا می کنند.
 یا بحث تشرفات و مکاشفات هم هست که کسانی هستند و بودند که به خدمت حضرت مشرف می شوند و کسانی که مکاشفاتی انجام می دهند که این موارد در ارزشیابی گزارشات تاثیر دارد.
 مثلا یکی از اساتید بزرگ می فرمود می بینیم که بعضی از ادعیه و زیارات ما که مختص به شیعه است از نظر سندی مشکل دارد ولی در طول قرون می بینیم که هر چه جلوتر آمده توسعه پیدا کرده و مضامین خاصی را ارائه می کند که این توسعه غیر عادی و غیر قابل ارزیابی به نظر ما به خاطر این است که خط کلی هدایت که امام عصر عج الله در عالم اجرا می کنند ناظر و حاضر هستند و اگر قرار باشد این مطلب، مطلب باشد که نادرست باشد در اعتقادات مردم تاثیر می گذارد که اگر نادرست باشد باید حضرت این مورد را مثل خیلی از موارد خرافی که در طول تاریخ حذف شدند حذف می کرد. پس حالا که حذف نشده است نشان دهنده این است که مورد تایید و حمایت جریان کلی هدایت است.

عاشورا و امام حسین علیه السلام یک اتفاق استثنایی در عالم است که باید در تعامل با این مسئله احتیاط کرد چه در اثبات آن چیزی که قرار است درباره حضرت و قیامش گفته شود چه در نفی آن.

برای مشاهده دوره کامل «شبهات عاشورایی» کلیک نمایید

گزارش تاریخی درباره حضرت رقیه سلام الله علیها

اما درباره حضرت رقیه سلام الله علیها که تا قرن ششم ذکری از ایشان نداریم. ما در گزارشات تاریخی یک رقیه داریم که تمام شواهد تاریخی نشان می دهد که ایشان دختر حضرت علی علیه السلام و همسر مسلم بن عقیل هستند.

ولی از قرن ششم کتابی به نام ( لباب الانساب ) نوشته بن فندق که درباره تبارشناسی است به اسم این دختر اشاره کرد. و بعد در کتابی به نام ( کامل بهایی ) نوشته حسن بن علی طبرسی مشهور به عماد الدین که با تفاوت ها و اختلافات جزیی از قضیه خرابه شام گزارش کرده است که در قرن هفتم اولین بار ایشان این گزارش را آورده است.

بعد از کتاب کامل بهایی کتاب های دیگری در قرن های بعدی این گزارش را با اختلافاتی با کتاب کامل بهایی دارند مثل کتاب ( منتخب طریحی ) یا کتاب ( انوار المجالس ) ارجستانی و کتاب های دیگر.

مجموعا دو گزارش هم درباره قبر مطهر ایشان در دمشق هست که یکی در کتاب ( نور الابصار)  شبلنجی عالم قرن سیزدهم که گفته است که چنین قبری وجود دارد که متعلق به این شخصیت است. و گزارش دوم و کامل تر را جناب ملا هاشم خراسانی که از فقهای نیمه اول قرن ۱۴ است در کتاب مشهور ( منتخب التواریخ ) خودش ذکر کرده است.

ایشان می گوید که من عالمی را به نام شیخ محمد علی شامی که در نجف تحصیل می کرد را دیدم که ایشان می گفت که من جد مادری بلاواسطه به نام سید ابراهیم دمشقی دارم که نسل او به مرحوم سید مرتضی منتهی می شود.

او می گوید جد من تعریف می کرد که ایشان سه تا دختر داشت که دختر بزرگ ایشان شبی در خواب این بانو ( حضرت رقیه سلام الله علیها ) را در خواب دید که به این دختر بزرگ می گوید به پدرت بگو که قبر من را آب فرا گرفته است به والی منطقه بگوید بیاید و قبر مرا تعمیر کند.

ایشان می گوید دختر بزرگ من این خواب را برای من تعریف کرد ولی من توجهی نکردم و شب عد دختر دوم من خواب دید و باز هم توجه نکردم و شب سوم دختر کوچک من خواب دید و باز هم توجهی نکردم.

در شب چهارم جناب رقیه سلام الله علیها به خواب خود من ( سید ابراهیم ) آمد و با عتاب به من می گوید چرا این کار را انجام نمی دهید؟

که سید ابراهیم والی را خبر می کند و والی علمای شیعه و سنی را جمع می کند و با غسل و با لباس های پاک وارد مقبره شریف می شوند و نهایتا تصدی به خود سید ابراهیم می رسد.

سید ابراهیم متصدی می شود و قبر را می شکافد و می بیند جنازه ای کاملا سالم و بدون آثار گذشت زمان است که آن را بیرون آوردیم و من جنازه را روی دست خودم نگه می داشتم و سه شبانه روز تعمیر قبر طول کشید.

در این سه شبانه روز فقط هنگام نماز جسد مبارک را در بلندی قرار می دادم و در طول این سه شبانه روز نیاز به تجدید وضو و آب و غذا نداشتم که از کرامات جسد مبارک بود. بعد از سه روز جسد را دفن کردیم و دعا می کند که به برکت این خانم خداوند به سید ابراهیم فرزند پسری عطا می کند که نام او را سید مصطفی می گذارند.

گزارش مرحوم ملا هاشم خراسانی به اینجا تمام می شود که سید محمد علی شامی که به صورت نسل به نسل تولیت این مرقد شریف را به عهده می گیرند که ملا هاشم خراسانی گزارش می کند که الان هم از نسل سید ابراهیم شخصی به نام سید عباس متولی مرقد مطهر است.

از نظر تحلیل صرف تاریخی مشخص است که اطلاعات ما خیلی بالا نیست اما وقتی به خصائص مذهبی که می رسیم و چنین مضجع و مرقد و با این کرامات و با این گسترش و آثاری که دارد، و در منظر راهبری هدایت امام عصر و نواب ایشان قرار دارد و با در نظر گرفتن خفقان های موجود در زمان اهل بیت که سعی می کردند آثار مذهبی را از بین ببرند، به این نتیجه می رسیم که کاملا مسئله معتبر است. اگر بخواهیم جمع بندی نهایی انجام دهیم این گونه است که این قضیه در منظر امام زمان عج الله و نواب ایشان که مراجع و علما باشد، است و همه این قضیه را تایید کردند و آن را گسترش دادند و حمایت کردند، همه اینها شاهد صحت قضیه موجود است.