چگونه به عبادت عادت کنیم؟ + صوت

عادت به عبادت و انجام فرامین الهی توفیقی است که انسان خود را در اختیار آفریدگارش بداند و در برابر او به خضوع و خشوع و خاک بیفتد.

اما مواقعی این حال خوش انسان دچار رنگ و بوی غرور و خودبینی می شود و فراموش می کند که آفریدگاری دارد و باید سپاس و تشکر از او را به جا بیاورد.

با مطالعه این مقاله و گوش کردن به صوت موجود راه عادت کردن به عبادت را بدانید و وظیفه خود در برابر آن موجود لایتناهی را بدانید.

سوالات رایج

سوال: چگونه به عبادت کردن عادت کنم؟

تعریف عبادت

در لغت

در لغت نامه دهخدا در معنی این واژه مرحوم دهخدا می فرماید به معنی پرستش کردن و بندگی کردن و اطاعت و نهایت تعظیم برای خداوند است.

در اصطلاح

در اصطلاح این عبادت به معنای حالتی در انسان است که انسان خود را در برابر کسی ببیند که او را اول و آخر هستی بداند به وسیله بهترین و برترین حالات خضوع و فروتنی.

فرق عبادت و اطاعت

هر دو واژه به معنای فرمانبرداری است اما اطاعت معنای عام تری نسبت به عبادت دارد. اطاعت ممکن است از غیر خدا هم صورت بگیرد و انسان در برابر غیر خدا مثل حاکمان و یا همچنین از دستور شخص دیگری هم اطاعت کند.

اما عبادت، اطاعت با قصد قربت به پروردگار متعال است. در نتیجه رابطه بین این دو واژه عموم و خصوص مطلق است یعنی هر عبادتی اطاعت است ولی هر اطاعتی عبادت نیست چون ممکن است اطاعت غیر خدا باشد.

بنابراین هر کاری که در شبانه روز برای رضای خدا و با قصد قربت او انجام می دهیم عبادت است.

در جلد ۷۵ کتاب شریف بحارالانوار صفحه ۴۰ حدیثی از علی علیه السلام به این مضمون آمده است که ( إِنَّ لِلْمُؤْمِنِ ثَلاَثَ سَاعَاتٍ فَسَاعَهٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ وَ سَاعَهٌ یُحَاسِبُ فِیهَا نَفْسَهُ وَ سَاعَهٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ بَیْنَ لَذَّاتِهَا فِیمَا یَحِلُّ وَ یَجْمُلُ وَ لَیْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلاَّ فِی ثَلاَثٍ مَرَمَّهٍ لِمَعَاشِهِ وَ خُطْوَهٍ لِمَعَادِهِ أَوْ لَذَّهٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ )

مؤمن باید وقت خود را به سه قسمت کند یک قسمت به مناجات خدا پردازد و قسمتى را به محاسبه خویش اشتغال ورزد و قسمتى را اختصاص به لذت هاى حلال و شایسته می دهد. عاقل نباید اشتغال ورزد مگر به سه چیز:۱- اصلاح امر معاش.۲- حرکت در امور آخرت.۳- لذت و بهره‌ورى نفسى در راه حلال

اینکه حضرت ۸ ساعت یا یک سوم اوقات شبانه روز را توصیه به عبادت می کنند نه اینکه تمام این ساعات را مشغول نماز خواندن باشیم بلکه هر کاری که به قصد قربت خداوند و برای او انجام دهیم را نیز شامل می شود.

از جمله این عبادات که برترین عبادات هم نامیده شده است تفکر در خلقت است.

اقسام عبادت از دیدگاه مولا علی علیه السلام

(إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اَللَّهَ رَغْبَهً فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلتُّجَّارِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اَللَّهَ رَهْبَهً فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْعَبِیدِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوهُ شُکْراً فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْأَحْرَارِ)

در کتاب بحار الانوار جلد ۷۵ صفحه ۶۹ از مولا علی علیه السلام نقل شده است که : گروهى خدا را عبادت می کنند از روى علاقه و میل (به نعمت هاى بهشت) این عبادت تجار است و گروهى نیز از روى ترس عبادت می کنند این عبادت بردگان است و گروهى او را عبادت می کنند به خاطر سپاس نعمتش این عبادت آزاد مردان است.

گروه اول به خاطر رفتن به بهشت و رسیدن به حور بهشتی و نهرهای مختلف جاری در آن خدا را عبادت می کنند. این عبادت صحیح است اما از نوع عبادت اعلا نیست چون مثل تاجران عبادت را می برند تا کالایی مثل بهشت و حور و …. را بخرند.

گروه دوم کسانی هستند که از ترس آتش جهنم و دردهای آن و برای فرار از آن خدا را عبادت می کنند که این نوع عبادت هم صحیح است اما باز هم مثل گروه اول در حد عالی نیست.

اما گروهی هم هستند که خدا را شناختند و به خاطر شناختی که نسبت به معبود خود به دست آوردند خدا را عبادت می کنند. این عبادت نه به خاطر ترس از جهنم و نه به خاطر رسیدن به بهشت است بلکه به خاطر عشق به خدا و سپاسگزاری از خدا او را عبادت می کنند که این گروه آزادگان واقعی و عبادتشان در حد بهترین نوع عبادت است.

افرادی چون معصومین علیهم السلام نمونه بارز گروه سوم هستند به طوری که علی علیه السلام درباره عبادت خود می فرماید: (من تو را از ترس دوزخت پرستش نکردم و نه به جهت طمع در بهشت تو; ولى تو را شایسته عبادت دیدم و پرستیدم )

عبادت در قرآن

(وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ ) خداوند در آیه ۵۶ سوره ذاریات خداوند هدف خلقت را پرستش خود اعلام می کند.

اما این پرسش به ذهن ما می آید که مگر خداوند به عبادت بندگان خود نیازمند است که هدف خلقت را اینگونه بیان می کند؟

در پاسخ باید گفت قطعا خداوند بی نیاز از عبادت ما بندگان است. اما عبادت ما مثل ساختن خانه ما رو به خورشید است که اگر پشت به خورشید هم بسازیم نفع و ضرری به خورشید نمی رسد اما به ما قطعا نفعی می رسد و ما با عبادت خداوند به درجات عالی در هر دو جهان می رسیم.

موانع عبادت

عبادت خالصانه آن عبادتی است که با جان و دل و مخلصانه برای معبود حقیقی باشد و آلوده به هیچ ناخالصی نباشد و غیر خدا در آن شریک نباشد.

اما اعمالی باعث کم رنگ شدن این خلوص می شوند که می توان چند مورد را اینگونه بیان کرد:

·        تنبلی کردن: یکی از آفات عبادت تنبلی و سستی در عبادت است.

·        ریا کردن در عبادت: وقتی عبادت خود را با ریا ناخالص می کنیم یعنی کسی غیر از خداوند را در آن عبادت شریک می کنیم.

·        بزرگ دیدن عبادت: که باعث می شود اعمال و عبادات خود را بزرگ ببینیم و دچار خودپسندی شویم و عبادت ناچیز ما در چشم ما بسیار بزرگ به نظر برسد.

عادت به عبادت

کارهایی که باید انجام دهیم تا به عبادت عادت کنیم را می شود اینگونه بیان کرد که در ابتدا تمرکز خود را روی واجبات بگذارید چون نفس هنوز عادت ندارد و نه تنها عادت نمی کند بلکه از عبادت متنفر هم می شود.

در قدم دوم که مستحبات است، علمای اخلاق معتقدند که این اعمال مثل نمک است که باید به اندازه استفاده شود و برای بعضی ها اصلا خوب نیست اما برای بعضی ها که در درجات بالاتر قرار دارند خوب است.

در مرحله سوم باید آهسته و پیوسته این عادت ها را به وجود بیاورد به طوری که نفس کم کم شوق و اشتیاق عبادت را درک کند.

مثلا برای شروع قرآن خواندن نباید در ابتدا از روزی ۵۰ آیه خواندن شروع کنیم بلکه باید از ۵ آیه شروع کنیم و به صورت تدریجی ولی پیوسته و ادامه دار در بازه زمانی خاص این عدد را به اعداد بالاتر برسانیم.