بدایه النحو – احکام مضاف و مضاف الیه – جلسه ۳۸
اضافه به عنوان یکی از عوامل مجرور کننده در جمله شامل دو جزء می شود. جزء اول مضاف نام دارد و جزء دوم مضاف الیه. مضاف الیه به دو صورت اسم و جمله ظاهر می شود.
در ابتدا اقسام اسم به اعتبار اضافه بیان می شود. سه نوع اسم به اعتبار اضافه وجود دارد:
- جائز الاضافه: از این نوع اسماء می توان به اغلب اسامی نکره اشاره کرد. مانند: «فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ یَوْمِ الظُّلَّهِ إِنَّهُ کَانَ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ – الشعری ۱۸۹»
- ممتنع الاضافه: مانند معارف واسماء شرط و استفهام (به غیر ایّ) و اسم فعل.
- واجب الاضافه: که خود بر دو نوع می باشد.
- واجب الاضافه به مفرد:
- قطع از اضافه برای آن جایز نیست. مانند: عند و مثل
- قطع از اضافه برای آن جایز است. مانند: قبل و کل
- واجب الاضافه به جمله ی خبریه: مانند «اذ٬ اذا٬ حیث٬ لمّا» و «منذ٬ مذ» البته هنگامی که این دو اسم باشند. مانند: «فَإِذَا نُفِخَ فِی الصُّورِ فَلَا أَنْسَابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَلَا یَتَسَاءَلُونَ – المؤمنون ۱۰۱» و «فَلَمَّا نَجَّاکُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ – الاسراء ۶۸» و یا «وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا – وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ – الطلاق ۲و ۳»
- واجب الاضافه به مفرد:
نکته: گاهی مضاف الیه «اذ» خذف می شود که به جای آن یک تنوین آورده می شود برای آن که التقای ساکنین رفع شود٬ حرف «ذال» مکسور می شود.
موارد حذف مضاف و مضاف الیه:
۱) مواردی پیش می آید که مضاف حذف می شود. در این هنگام مضاف الیه جای آن می نشیند و اعراب مضاف را می گیرد. مانند:«أُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ – بقره ۹۳»
۲) گاهی اوقات مضاف الیه حذف می شود. حال فرقی ندارد که آن محذوف مفرد باشد یا جمله مانند: «لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَیَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ – روم ۴»
فیلم آموزشی احکام مضاف و مضاف الیه (جلسه ۳۸)
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.